Hải chiến Hoàng Sa là một trận chiến giữa Hải quân Việt Nam Cộng hòa và Hải quân Trung Quốc từ 17 đến 19 tháng 1 năm 1974 trên quần đảo Hoàng Sa.
Năm 1951, Tại Hội nghị San Francisco về Hiệp ước Hoà bình với Nhật Bản, Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Quốc gia Việt Nam Trần Văn Hữu tuyên bố cả hai quần đảo Trường Sa và quần đảo Hoàng Sa đều thuộc lãnh thổ Việt Nam, và không gặp phải kháng nghị hay bảo lưu nào từ 51 nước tham dự hội nghị.
Sau khi Pháp rút khỏi Đông Dương, Việt Nam Cộng hòa thừa hưởng chủ quyền toàn bộ quần đảo này từ Quốc gia Việt Nam nhưng một phần quần đảo đã bị Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa cho quân ra chiếm giữ khi người Pháp rút đi; Việt Nam Cộng hòa chỉ chiếm giữ và thực hiện chủ quyền được một phần quần đảo cho đến khi cuộc hải chiến xảy ra. Sau trận chiến, Trung Quốc đã chiếm đóng toàn bộ quần đảo Hoàng Sa cho đến nay.
Dưới đây là video tư liệu nói tới trận Hải Chiến Hoàng Sa 1974 do chế độ VNCH làm tại Sài Gòn 14-2-1974. Hải Quân VNCH cho dù đối nghịch với chúng ta nhưng họ đã chiến đấu với Trung Khựa tới hơi thở cuối cùng vì Quần Đảo Hoàng Sa. Chúng ta căm ghét tội ác của họ gây ra nhưng cũng phải nhớ công họ, máu họ cũng đã đổ để khẳng định chủ quyền biển đảo Việt Nam. Cho dù đứng trên 2 đầu chiến tuyến nhưng xuất thân là con cháu Lạc Việt tình yêu quê hương đất nước đều giống nhau. Đoạn phim cũng đã được chiếu trên sóng đài truyền hình Đồng Nai.
Hằng năm tại huyện đảo Lý Sơn đều tổ chức Lễ khao thề lính Hoàng Sa, Hải Đội Hoàng Sa từ thủa xa xưa đi mở cõi một đi không trở lại, và dành 1 phần nhỏ nhớ tới Hải Quân VNCH. Tưởng nhớ tới những người đã ngã xuống vì HOÀNG SA thân yêu của Việt Nam chúng ta.
